مقام معظم رهبری می فرمایند: ممکن است یک جوان موفق در خانه، معیارهاى دیگرى داشته باشد؛ اما دانشجوى موفق، به حیث دانشجویى، این است...

یکی از مهم‌ترین نهادهای فرهنگی کشور دانشگاهها که نقش بی بدیلی در عرصه فرهنگ دارد. رهبر معظم انقلاب به مناسبت‌های مختلف بر اهمیت نقش این نهاد و بهبود اوضاع فرهنگ جامعه تأکید کرده‌اند. در این گزارش نگاهی داریم به مطالبات رهبر انقلاب از دانشگاهها در سال‌های مختلف به این امید که این مطالبات بیش از پیش سرلوحه کار مسئولان دانشگاهها قرار گیرد. در بخش اول این گزارش (اینجا) به مواردی از مطالبات رهبر انقلاب از صداوسیما مانند ضرورت ترویج فرهنگ عدالت طلبی، اهمیت نظارت در صداوسیما، ضرورت توجه به تحقیق و هنر در برنامه سازی و مهمترین نقص فیلم های ایرانی که فیلمنامه است اشاره شد. در بخش دیگری به نقش زنان در فرهنگ (اینجا) اشاره شد و در ادامه به نقش دانشگاهها در عرصه فرهنگ و مطالبات رهبری می پردازیم.

- جمود و تحجر هرجا باشد، یک مشکل است و راه از بین بردنش هم این است که شما – دانشجویان -هرچه می‌توانید به کیفیت فکری خودتان در زمینه دانش و معرفت بیفزایید. هر یک نفر از شما، وقتی که اهل دانش، فرهنگ، فرزانگی، روشنفکری و فرهیختگی است، می‌تواند این مفاهیم را در عمل گسترش دهد؛ یعنی درست نقطه مقابل جوّ جمود و تحجر. اگر بخواهیم با جمود بجنگیم، جنگ با جمود این‌گونه است؛ یعنی جنگ فرهنگی است. جنگ با جمود، جنگ شمشیری نیست؛ چون از مقوله فرهنگ است. تحجر و جمود هم نوعی فرهنگ است؛ منتها فرهنگ بسته! بایستی با روش‌های فرهنگی با آن مقابله کرد. به نظر من، دانشجویان می‌توانند در این زمینه مؤثر باشند (1).

به هر چه با استقلال فرهنگی معارض است با چشم بدبینی نگاه کنید

- انقلاب، همه وجدان های این مردم را تکان داد، ماها را بیدار کرد، متوجه هویت خودمان کرد، توانایی های خودمان را به ما نشان داد و «ما می توانیم» را شعار ما قرار داد. ما هم وارد شدیم و تجربه کردیم؛ دیدیم بله، می توانیم. لذا امروز استقلال فرهنگی دراین کشور، روزبه‌روز درحال پیشرفت است و خودباوری فرهنگی بیشتر می شود. اصرار ما هم همین است که این کار بشود و شما جوان ها به این توجه کنید و هر حرکتی را که مشاهده می کنید با این روحیه استغنای فرهنگی و استقلال فرهنگی معارضه دارد، با چشم بدبینی به آن نگاه کنید و بدانید که هدایت شده است (2)

- یک جبهه به‌‌هم‌‌پیوسته‌ای وجود دارد در مقابله با انقلاب اسلامی، که یک انقلاب معنوی و دینی و فرهنگی و اعتقادی است. وقتی به چشم یک جبهه‌به‌هم‌پیوسته به اینها نگاه کردید، خیلی از کارهای اینها معنای واقعی خودش را نشان می‌دهد. این مساله، وظیفه‌ دانشجو یا تشکل‌های دانشجویی را مشخص می‌کند (3).

ضرورت پرهیز از ابتذال در کارهای فرهنگی و هنری

- یکی از چیزهائی که من بجد توصیه می‌کنم، پرهیز از ابتذال در کارهای فرهنگی و هنری است؛ مراقب باشید... از ابتذال فرهنگی، ابتذال اخلاقی به شدت پرهیز شود و با آن مواجهه بشود. امروز یکی از سیاست‌های دشمن، ترویج ابتذال است. با این سیاست استکبار مبارزه کنید. همین طور که آنها تحریم اقتصادی را برنامه‌ریزی می‌کنند، همین طور ترویج ابتذال را برنامه‌ریزی می‌کنند - این ادعای شعارگونه نیست؛ این ناشی از اطلاعات است؛ ما اطلاع داریم - می‌نشینند طراحی می‌کنند، برنامه‌ریزی می‌کنند؛ می‌گویند برای شکستن مقاومت جمهوری اسلامی، باید بین جوان‌ها ترویج ابتذال کرد؛ یعنی به قضایا ماهیت سیاسی می‌دهند. خب، با این بایستی مواجهه کرد، مقابله کرد؛ البته مقابله صحیح، که این یک نوع ایستادگیِ بسیار ارجمند در مواجهه با نقشه‌های استکبار است (4).

دانشجوی جوان باید خودسازی کند

- در درجه‏ اول، جوان دانشجو و دانش‏آموز باید خودسازى کند. خودتان را با تربیت دینى بسازید. امور تربیتى خوب است، معلم تربیتى خوب است، گوینده‏ تربیتى‏ خوب است؛ اما آن کسى که از درون خود، موعظه‏کننده و تربیت‏کننده‏ای نداشته باشد «واعظ من نفسه» این تربیتها به کارش نمى‏آید. خودتان را بسازید، با نفس مبارزه کنید، اجراى حکم الهى را در محدوده‏ شخص خودتان بزرگ بشمارید و به نماز، به توجه به خدا، به دعا و به توکل اهمیت بدهید؛ این شما را پولادین خواهد کرد (5).

- اگر کسى که علم در وجود او هست، تقوا و پرهیزگارى و امانت و صداقت در او نباشد، مى‏تواند موجود مضرى باشد؛ مى‏تواند علیه کشور و مصالح کشور، علم خودش را مورد استفاده قرار دهد. بنابراین در کنار علم، فرهنگ و تزکیه و اخلاق و معنویت هم لازم است؛ در این هیچ شبهه نکنید (6).

خاکریزهای فرهنگی و فکری را ترمیم کنید

- بحمدالله دانشگاه‌های ما از استاد مؤمن، از دانشجوی مؤمن و از مدیران مؤمن سرشار است. البته به شما دانشجوها می گویم سنگربان این سنگر [دانشگاه‌ها] شمایید. مواظب باشید خاکریزهایتان سست نشود. دایم خاکریزها را ترمیم کنید. خاکریزها، خاکریزهای فرهنگی و فکری است اینها را ترمیم کنید. خودسازی فکری و اخلاقی و انقلابی درونی دانشجویان یک فریضه است (7).

- دو عنصر اصلی در تربیت دانشجو: یکی عنصر علم و تحقیق و کارایی علمی و جوشیدن استعدادهای علمی و این قبیل چیزهاست و یکی هم عبارت از روحیه و تدین و حرکت صحیح و سالم سازی معنوی و روحی دانشجو. این دو عنصر بایستی بدون تفکیک از یکدیگر با قدرت و با ظرفیت کامل کشور، تعقیب شود (8).

ضرورت انس با نهج‌البلاغه

- شما [دانشجویان] و عزیزان با نهج البلاغه انس پیدا کنید. نهج البلاغه خیلی بیدارکننده و هوشیار کننده و خیلی قابل تدبر است. در جلساتتان با نهج البلاغه و کلمات امیرالمؤمنین انس پیدا کنید. اگر خدای متعال توفیق داد و یک قدم جلو رفتید آن وقت با صحیفه سجادیه - که علی الظاهر فقط کتاب دعاست اما آن هم مثل نهج البلاغه، کتاب درس حکمت و کتاب عبرت و کتاب راهنمای زندگی سعادتمند انسان است - انس بگیرید (9).

- امروز خودتان را بسازید –دانشگاه‌هارابسازید–محیطدانشگاه را محیط انقلابی و اسلامی کنید... در محیط دانشگاه، جوانان انقلابی و مسلمان باید مانند یک دست، یک تن، با یک فکر، فکر اسلام و انقلاب حرکت کنند... از هر چیزی که مخل به این یگانگی در راه خدا و در راه انقلاب باشد پرهیز کنید تا بتوانید دانشگاهی را بسازید که فردای ایران را تأمین کند، جمهوری اسلامی را در مقابل دشمنان و بدخواهان و ملت ایران را در مقابل دوستان و امیدواران عالم روسفید کند (10).

یکی از بزرگترین وظایف دانشجویان، خودسازی اخلاقی است

- شما دانشجویان، متوجه باشید که یکی از بزرگترین وظایف شما، خودسازی اخلاقی است، اخلاق خود را تکمیل کنید، شما جوانان فرصت دارید. دوران، دوران شماست، شما در دوران خوبی زندگی می‌کنید؛ در سایه حکومت قرآنی و فرهنگ اسلامی زندگی می کنید؛ بنابراین، از لحاظ روحی و معنوی، فرصت برای والا و شایسته شدن دارید، این فرصت را مغتنم بشمارید. علم باید در کنار اخلاق و پیشرفت صنعتی و علمی و مادی در کنار رشد اخلاقی باشد. توجه به خدا هم مایه اصلی رشد اخلاقی به حساب می آید (11).

ویژگی‌های دانشجوی موفق از دیدگاه رهبر انقلاب

- به نظر من دانشجوى موفق کسى است که خوب درس بخواند؛ خوب تهذیب اخلاق کند و خوب به ورزش بپردازد. من براى دانشجوى موفق، سه شاخص دارم. البته ممکن است یک جوان موفق در خانه، معیارهاى دیگرى داشته باشد؛ یک کاسب موفق، یک ادارى موفق، معیارهاى دیگرى داشته باشد؛ اما دانشجوى موفق، به حیث دانشجویى، این است: باید خوب درس بخواند، به اخلاق و تهذیب نفس بپردازد، ورزش هم بکند (12).

گاهی به خیابان می روم تا وضع زنان و مردان را ببینم

سوال دانشجو: با توجه به این‏که یکى از جنبه‏هاى تهاجم دشمن، تهاجم فرهنگى و فاسد کردن جوانان و بخصوص زنان و توجه دادن مردم به شهوات و نفسانیات است و در بسیارى از جوامع اسلامى، دشمنان ابتدا از این طریق مردم را خلع سلاح کرده‏اند و نیز با توجه به بحران کنونى حجاب در جامعه و حتى در دانشگاه‌ها، وظیفه‏ مردم، بخصوص دانشجویان و تشکل‌هاى اسلامى در جامعه و در دانشگاه‌ها چیست و راه‌حل، حکم و توصیه شما در این مورد به تشکل‌هاى اسلامى چیست؟

پاسخ رهبر انقلاب: توصیه‏ بنده معلوم است: حجاب را رعایت کنید و این لازم و واجب است. به برادر یا خواهرى که این نامه را نوشته‏اند، مى‏خواهم بگویم این‏طور هم نیست که شما مى‏گویید زن‌هاى ما بى‏حجاب شده‏اند. ممکن است بعضى بگویند چشم شما به خواهرهایى افتاده که همه حجاب دارند؛ نه، من گاهى به خیابان مى‏روم تا مخصوصاً وضع مردها و زن‌ها را ببینم؛ البته با نگاه حلال و نه حرام. آن‏طور که بعضى تصویر مى‏کنند، به نظر من نمى‏آید. البته چرا، اشکالاتى وجود دارد؛ من هم از همه‏ گوشه و کنارها با خبر نیستم. هرجا چنین وضعى وجود داشته باشد، راه آن نهى از منکر است (13).

منابع:
1. بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در جلسه پرسش و پاسخ دانشگاه تهران 22/2/1377
2. بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار نخبگان جوان، 25/6/1385
3. بیانات در دیدار جمعی از دانشجویان 1390/05/19
4. بیانات در دیدار جمعی از دانشجویان 1390/5/19
5. دیدار با گروهی از دانشجویان و دانش آموزان 1370/08/15
6. بیانات در دیدار جمعی از دانشجویان 1383/08/10
7. بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در جمع دانشجویان و اساتید دانشگاه صنعتی امیرکبیر 9/12/1379
8. بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با اعضای شورای انقلاب فرهنگی 20/9/1370
9. بیانات مقام معظم رهبری در دیدار از دانشگاه صنعتی شریف 1/9/1378
10. بیانات مقام معظم رهبری در دیدار دانش آموزان و معلمان و ... 13/8/1371
11. سخنرانی مقام معظم رهبری در دیدار با گروهی از خانواده های شهدا و ... دانشجویان دانشگاه هنر 1/8/1370
12. بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامى در جلسه پرسش و پاسخ دانشگاه تهران‌ 22/2/1377
13. دیدار با دانشجویان دانشگاه شهید بهشتی 22/2/1382